Jumieka Languij

UOM
Home
AATAGRAFI
Orthography
GRAMA
Grammar
DIKSHINERI
Dictionary
VOKIABILERI
Vocabulary
IDIAM
Idioms
ISCHRI
History
BOUT
About
Piipl widoutn nalij a dem paas ischri, harijin ah kolcha kom iin laka chrii widoutn ruut.
~ Maakos Gyaavi, 1887-1940 ~
NYUU!
UORAL PRAKTIS fiicha
NEW! Oral Practice feature
GAID TU PRONONGXIESHAN & PELIN
Guide to Pronunciation & Spelling

UOM
Home
AATAGRAFI
Orthography
GRAMA
Grammar
DIKSHINERI
Dictionary
VOKIABILERI
Vocabulary
IDIAM
Idioms
ISCHRI
History
BOUT
About
KANTAK
Webmaasa
Contact Webmaster
WA DEM A-SE
What they're saying
WA YU A-SE?
Jumieka Mechiz

Anlain Fuorom
What are you saying?
JAMAICA MESSAGE Online Forum
AARKAIV
Archives
SOH LINGK
Some Links

Jumiekan Kryuol Tex
kompail bai
Peter L. Patrick, Ph.D.

Jumiekan Wikipidia luogo
Jumiekan Wikipidia
Jamaican Wikipedia

Jumiekan Languij Yuunit
Dipaatment a Languij, Linggwistik & Filasafi
Yuniversiti a di Wes Indiz

JAMAICAN LANGUAGE UNIT
Department of Language, Linguistics & Philosophy
University of the West Indies

Society for Caribbean Linguistics logo
Sasayati fi Kiaribiyan Linggwistik

Society for Caribbean Linguistics

Languij Varayati
Yuniversiti a Nyuu hIngglant

Language Varieties
University of New England

UsingEnglish.com
Ingglish Languij Laanin Anlain

English Language Learning Online
ESL / EFL / TESL / TEFL / TESOL / ESOL

Updated

hOpdiet

 

Mutabaruka
Mutabaruka

 

Valerie Bloom
Valri Bluum
Valerie Bloom

 

Lorna Goodison
Laana Gudisn
Lorna Goodison

 

Jimmy Cliff
Jimi Klif
Jimmy Cliff

 

Linton Kwesi Johnson
Lintan Kuesi Jansn
Linton Kwesi Johnson

 

Toots Hibbert
Tuts Iboert
Toots Hibbert

 

Larry Chang
Lari Chang
Larry Chang

Jean Binta Breeze
Jiin Binta Briiz
Jean Binta Breeze

 

Joan Andrea Hutchinson
Juon Anjria Ochisn
Joan Andrea Hutchinson

Di Fos Wandem
The Pioneers
Claude McKay
Klaad Makie
Claude McKay
Louise Bennett
Luwiiz Benit
Louise Bennett
Philip Sherlock
Filip Shoerlak
Philip Sherlock

Latn Adij ina Jumiekan


Kompail bai Vicente Costalago
Chransliet bai Larry Chang

Verba volant, scripta manet.
Wod we taak flai we, wod we rait tan.

Download PDF

Ne quid nimis.
Notn fi tomoch.

Radix malorum est cupiditas.
Kriebm a di ruut a hiivl.

Amicorum communia omnia.
Mongx fren, ebriting a fi ebribadi.

Non ducor, duco.
Mi no fala, mi liid.

Acta non verba.
Akshan, no wod.

Ars longa, vita brevis.
Aat lang, laif shaat.

Omnes una manet nox
Wan nait a-wiet fi ebribadi.

Qui totum vult totum perdit
Uu waant ebriting luuz ebriting.

Ad maiorem Dei gloriam
Fi di grieta gluori a Gad.

Labor omnia vincit
Wok kangka haal.

In hoc signo vinces
Ina dis sain yu wi kangka.

Nihil sine Deo.
Notn widoutn Gad.

Carthago delenda est.
Kaartij fi dedout.

Cogito ergo sum.
Mi tingk, dierfuor mi de.

Veritas liberabit vos.
Di chuut wi mek yu frii.

Dum Roma deliberat Saguntum perit.
Wails Ruom dibiet, Saguntum ina dienja.

Festina lente.
Tek taim mikies.

Carpe diem.
Paan di die.


Tengki Mis Luu, Tengki
bai Juon Anjria Ochisn
chanskraib frah Jumiekan1

Mi a baan Jumiekan ah mi proud
Ah yu fi fiil proud tu
Fi waak roun ah big op yu ches
Ah se tangx tu Mis Luu.
Wen shi did taat, shi neba nuo
A ou iwud a go
Ah nof-nof piipl weh da-laaf
An a-kaal ar papi shuo.
Bot shi galang chrang ah tiki out
Far shi nuo se shi eh-rait
Ina ar beli batam shi eh-nuo wan die
Deh wuda si di lait.
Entaim chobl tek wi a Mis Luu weh-put
Wi gud niem pah di map
Ah wehnda-push Jumieka eritij
Ah Laad, shi wudn tap.
Shi se, "Tek kin tiit kiba aatbon"
Wen taim neba so swiit
"Gud lok wi kom az lang az foul
A krachop dongl iip".
Nof a dem weh-tingk shi kriezi
Ah nof mekop deh fies
Ou Mis Luu a-chat dis buguyaga Patua
Aal uoba di plies.
Far deh weh-tingk patua a bad Ingglish
Deh neba nuo, puo ting
Deh wudn tel deh pikni Nansi tuori
Ah fuok sang deh wudn sing.
Bot a di jakaas wid ih lang tiel
Bag a kuoko komin dong
Ah di piil-ed kiangkro pah chrii tap
Jos mek deh ed pin rong.
Ah likl bi likl deh taat fi bak ar
Taat fi fan ar fliem
Ah si de, afta fifti ier
Mis Luu - a ousuol niem.
Nou wi no shiem fi chat wi uona languij
Ah wi da-tangk yu fiit Mis Luu
Dem a tiichi klier a yunivoersiti
Ah onggl sieka yu.
Dem a-mek flim, dem a-rait buk
Dem a-sing wuoliip a sang
Ah a-se "Oh Patua is a good language"
Bot yu weh nuo dat aal alang.
So nou wi tanop proud fi bi Jumiekan
Ah wi waah di wuol wol fi ier
Mis Luu, nof tangx, far Oudi ah Tengki
Neba brok no skwier.
PACHIZ
Chansliet ah chanskraib bai Lari Chang

Kwaashi tu bakra
bai Klaad Makie
chanskraib frah Jumiekan2

Yu waant a baaskitful fi kuati wot
Kaaz yu no nuo ou tif di bush fi kot ...
Yu ties pitieta ah yu se iswiit
Bot yu no nuo ou aad wi wok fiit.


No Likl Tuang
bai Luwiiz Benit
chanskraib frah Jumiekan2

Mi glad fi si yu kum bak bwai,
Bot laad yu let mi dong,
Mi shiem a yu so tel aal a
Mi proudnis jrap a grong.

Yu miin yu go da Moerka
Ah pen six huol mont de,
Ah kum bak nat a piis beta
Dah ou yu eh-guwe?

Bwai yu no shiem? A so yu kom?
hAfta yu tan so lang!
Nat iibn likl languij bwai?
Nat iibn likl tuang?

Ah yu sista wa wok onggl
Wan wiik wid Moerkan
Ih taak so nais nou dat wi ab
Di juus fi handastan?

Bwai yu kudn himpruuv yuself!
Ah yu get so moch pie?
Yu pen six mont a farin, ah
Kum bak hoggli siem wie?

Nat iibn a jrieps chouziz? ar
A paas di ridim kuot?
Bwai nat iibn a guol tiit ar
A guol chien roun yu chuot?

Puozn mi laas mi paas go hinchajuus
Yu tu a chrienja
hAz mi lamentid son wa lietli
Koh frah Moerka!

Deh huda laaf afta mi, bwai
Mi kudn tel dem so!
Deh huda se mi lai, yu behna
Pen taim baka Moko.

No bak-ansa mi bwai, yu taak
Tuu bad; shet op yu mout,
A duoh nuo ou yu ah yu pupa
Gwaih fi meki out.

Ef yu waah pliiz im mek ih tingk
Yu bring bak somting nyuu.
Yu haazwie kaal im "Pa"; dis iivlin
Wen ih kom se "Puu".


Languij Baria
bai Valri Bluum
chanskraib frah Jumiekan2

Jumieka languij swiit yu nuo bwai,
Ah yu nuo mi neba nuotisi,
Tel tara die wahn farin fren
Koh pen soh taim wid mi.

Ah den ih kaal mi atenshan tu
Soh sitn ih se soun kwier,
Laik di wie wi aazwie se 'ku ya'
Wen wi riili miin 'look here'.

Teda die im a-waak outa ruod
Ah wen im a-paas wah giet,
Ih si wah bwai a wah winda,
An wah neda wan houtsaid a-wiet.

Ih se deh eh-luk kaina nais
So ih ben ah go se oudi,
Bot ih tap shaat wen di fos bwai se
'A redi yu redi aredi?'

Den laik se dat neh kwait anof,
Fi puo likl farin Yuu,
hIh ie di neda bwai ala out,
'A kom mi kom fi koh wiet fi yu'.

Ah dat a no aal we pozl im:
Mek wi ron wi woddem tigeda?
Far wen ih hexpek fi ie 'the other',
hIh ie dis wan wod, 'teda'.

hInsted a wi se 'all of you'
Wi honggl se unu,
hIh kiah dis memba se
Di wod fi 'screech owl' a 'patu'.

hAz fi som hexpreshan ih ie,
Ih udn bada chrai mek dem out,
Laik 'bunununus', 'chamba-chamba',
Ah 'kiba op yu mout'.

Ih kiah bieli si di kanekshan,
Bitwiin 'only' ah 'dege',
Ah ih uda laik fi miit di smadi
Uu hinvent di wod 'preke'.

Mi hadvaiz im no fi fret ihself,
Far di Paniaddem dwiit tu,
Far wen dem miin fi se 'jackass',
Deh haazwie se 'burro'.

Di French, hItalian, Griik ah Doch,
Deh aal gilti a di kraim
Non a dem no chat ih languij,
So Yuu beta laan fi maim.

Bot sein dis ah dat yu nuo,
Som a wi kyaah iibm handastan wananeda,
Iibm duo wi aal lib ya
Ah chat di siem patua.

Far frah laas wiik mi a pozl out,
We Juoy kuda miin,
Wen ih tek ih fiesi self so hax
Ef eni a ih haandapans kliin.


Swiit ah Dandi
bai Tuts Iboert
chanskraib frah Jumiekan2

Eti ina ruum a-krai
Mama se ih fi waip ih yai
Papa se ih no fi fuulish
Laik ih neba go a skuul at aal
A no no wanda
A wah poerfek panda
Wails dem a-daans ina dat baalruum laas nait.

Jansn ina ruum a-fret
hOngkl se hih fi uolop ih ed
Anti se ih no fi fuulish
Laik a no taim fi hih wedn die
A no no wanda
A wah poerfek panda
Wails dem a-daans ina dat baalruum laas nait.

Wan poun ten fi di wedn kiek
Plenti bakl a kuola wain
Aal di piipl dem jresop iina wait
Fi go niamout Jansn wedn kiek
A no no wanda
A wah poerfek panda
Wails dem a-daans iina dat baalruum laas nait.


Iz wat yu nat sein?
bai Lari Chang

A wa mek wen piipl go abraad
Deh afi kom bak wid haxent? Laad,
A jus kyaah tan dem. Far instans, Maad
Go a Kianada az domestik woerka;
Chrii mont taim shi kom de-joerk ar
Mout wid haxent ah tuangiulieshan
Nieli hen op wid chrangiulieshan
A har vuokal kaad.

Den afta dat wi ha Big Boti
Ah fiim kluoz beh aazwie doti
An ih neba nuo muo dah toti
hIngglish wod. Ih laan soh lang friez
A Flarida, deh mek mi fiil diez.
Wan die ih bena haatikiuliet,
Ih bait ih tong; hit waz ina stiet.
Sari fi Boti.

Yu nuo Mie Brong? Shi win chrip a Spien.
Wen shi taak fieba shi ina pien
Laik shi get ron uoba bai chrien.
Di ruorin ridim a fi har arz
Uda sen mi chriet a Marz.
Ef yu eh-de abraad tuu wiik a uop
Yu no put aan ierz ah gwaan laik duop.
Notn no de fi gien.

fos poblish ina The Egyptian, Yaak Kiasl Ai Skuul Magaziin, Febiweri 1966


Tog No Shuo Lob
bai Juon Anjria Ochisn
chanskraib frah Jumiekan2

Biebi mi lob yu ah yu don wel ah nuo
Bot a gai kyaah tuu mek ih fiilinz shuo
Yu fiil mi lob ah dat supuoz fi anof
Bot man a man ah man afi flex tof
So no bada hexpek mi fi kom wid no lobi-dobi lob
Kaa man a tog ... an tog no shuo lob

Mi wi taidi ous ah elp yu wash pliet
Chienj biebi dayapa, hayan kuk ah biek
Wash yu ier ah masaaj yu badi aal die lang
Og yu op ah dans laik grampa wen wi ier lob sang
Bot outa chriit mi no iina di smuuchi-smuuchi lob
Kaa man a tog ... ah tog no shuo lob

Muos piipl no nuo se mi ab a ruomantik said
Mi wi gi yu swiit ah jengkl lobn tel yu klaid
A yaad mi wi bou fi yu kanchruol di rimuot
Ah mi redi fi go front a paasn go tek uot
Bot Jan Poblik no afi nuo bout mi ruomantik lob
Kaa man a tog ... ahn tog no shuo lob

Jumieka Nashinal Antem
bai Yuu Shoerlak
chansliet frah hIngglish

hItoernal Faada, bles wi lan,
Gyaad wi wid Dai maiti an,
Kip wi frii frah hiivl powa,
Bi wi lait chuu kountles howa.
Tu wi Liidaz, Griet Difenda,
Grant chuu wizdam fran abov.
Jostis, Chuut gi wi fieba,
Jumieka, lan wi lob.
Jumieka, Jumieka, Jumieka, lan wi lob.

Laan wi chuu rispek fi haal
Tor rispans tu juuti kaal
Chrentn wi di wiik fi cherish,
Gi wi vijan les wi perish.
Nalij sen wi Ebmli Faada,
Grant chuu wizdam fran abov.
Jostis, Chuut gi wi fieba,
Jumieka, lan wi lob.
Jumieka, Jumieka, Jumieka, lan wi lob.


Uoli Baibl
Go yaso fi BAIBL Pachiz
Go here for BIBLE passages


Jongk Fuud
bai Mutabaruka
chanskraib frah Jumiekan1

Memba di kuol sopa shap
we yu yuus fi tap
yu kuda niam eniting
kom iin laka yu grani kukin
kaan domplin ah haki
frah big fat Mati
schuu piiz ah rais
yuus fi riili ties nais
nou a hais kriim stan
a tek uova di lan
jongk fuud a-fulop di plies
dis a wah neda disgries
jongk fuud a-fulop di plies
a nou gud fuud a go wies
schraaberi hais kriim
raasberi hais kriim
dem a beri wi
yu no si
hais kriim hais kriim
a lib di hAmoerkan jriim.

frah Mutabaruka: The Ultimate Collection, CD


Fi mi mada
bai Laana Gudisn
chansliet frah Jumiekan hIngglish

Wen mi koh fi nuo mi mada nof ier lieta, mi nuo ar az di figa
uu sidong a di fos ting mi laan fi riid "Singa" ah shi gi
mi breda bres so shi suo; ah shi laan wi fi riid so shi suo ah
shi sidong iina jojment uoba aal wi kas-kas so shi suo.
Shi kuda wok mirikl, shi huda mek kluoz outa wah skwier a klaat
ina likl ar no taim. Ar fiid twenti piipl wid schuu mek frah
jrap-frah-ed kiabij liif ah wah kiaarat ah wah chuocho ah wah anful
a miit.
Shi git op hoerli taidi wi ah sen wi hout ina di wol ah shi go a bed
ina daaknis, far mi pa kom iin aazwie laas.

frah "For my Mother - May I Inherit Half Her Strength" in From Our Yard - Jamaican Poetry Since Independence ed. bai Pam Mordecai, (Kingston: Institute of Jamaica Publications, 1987)


Mi kiah si klier-klier nou
bai Jimi Klif
chansliet frah hIngglish

Mi kiah si klier-klier nou di rien don-faal
hAal a di habstikl dem disapier
Mi tingk mi kiah meki nou di pien don-gaan
Aal a di bad fiilindem disapier
Si di rienbuo ya mi ena-prie fa
Iago-bi a brait-brait sonat die.


Sens outa Nansens
bai Lintan Kuesi Jansn
chanskraib frah Jumiekan2

di hinasent ah di fuul kuda paas fi twin
bot aas a aas
ah myuul a myuul
maaga miin maaga
i no miin slim
stil di tuu a dem in kaman shier sinting
dem aaftin get kanfyuuz ah get yuuz
dem aaftin get kritisaiz ah kampramaiz
dem aaftin get vilifai ah rivail
dem aaftin fain gilti widoutn no chrai
wan ting set di tuu a dem for apaat duo
di hinasent wi aaba dout
chek tingz out
ah miebi fain out
bot di fuul ... cho!

di hinasent ah di fuul kuda paas fi twin
bot laik a laik
ah lob a lob
pijin a pijin
ah dov a dov
stil di tuu a dem in kaman shier sinting
dem aaftin get antisipiet ah liewiet
dem aaftin get pachronaiz ah piinalaiz
dem aaftin get pasifai ah haisoliet
dem aaftin get kiastigiet ah himplikiet
wan ting set di tuu a dem for apaat duo
di hinasent wi aaba dout
chek tingz out
ah miebi fain out
bot di fuul ... cho!

di hinasent ah di fuul kuda paas fi twin
bot rat a rat
ah musmus a musmus
flii a flii
ah lais a lais
stil di tuu a dem in kaman shier sinting
dem aaftin get dikrai ah dinai
dem aaftin get ridikiuul ah dongried
dem sohtaim get kangratiliet ah selibriet
dem sohtaim get sopraiz ah hiliet
bot az yu mait kiah haredi ges
dem aaftin fain waantn muo ar les.


Get Flat
bai Jiin Binta Briiz
chanskraib frahn Jumiekan2

get flat
wen staam kom
yu baal
'get flat'
ah wach mountn
rob-a-dob
chuu di sii
frah Brixtan
tu hElistan Flat
yu kiah si di ridim a-wok
ben di piipl dem bak
'aad wok kyaah kil yu, son'
bot Manson
kyaa hih buosn
gaan a buonyaad
ih se mi hudn siim
wen mi riich baka yaad
ah hAnt Mie gi mi a leta
tu di relitib a hIngglant, se
taim aada
dah we eh-mek yu lef
taim aad
ah yu piipl dem a-fret
di relitib riplai
a no figat wi figat
bot ya so no no beta
ah mi chrii pitni naa wok

tuu said a di uoshan
di laiflain singk
laik di moerkiuri
praya tu di staam

tuu said a di uoshan
di ridim dis a baal
'get flat, ebribadi get flat'

ah mi si wah huol sii
a-ben bak

frah Ryddim Ravings, 1988


A Yu Mi Waah Fi De Wid
bai Juon Anjria Ochisn
chanskraib frah Jumiekan2

Iibm ef yu put aan fifti pong
Iibm ef yu sik ah maaga dong
Iibm ef yu bliich di blak fi fieba brong
A yu mi waah fi de wid

Iibm ef yu fut shiep laik afu yam
Ah yu an luk laik Sang a di Banaana Man
Iibm ef yu kliem Rasta bot tek kwayat lik di am
A yu mi waah fi de wid

So iibm ef yu a biyev laka kloun
An a fi yu niem deh kaal aal uoba toun
A yu mi waah fi bi aroun
A yu mi waah fi de wid

KOMPARISN
A Comparison

Jumiekan1

Forty days and 40 nights
40 dumpling catch a fight
Fish come in an' sey dat nuh right
Dog come in an' tek a bite
Who fi dead? Two fish head
Who fi bury? Two naseberry
Who go a jail? Two dog tail
Who are the doctor? Two helicopter
Who are the nurse? Two white hearse
Who are the tief? Two bully beef.
- Bobby, 12, Borobridge, St. Ann
in Paul Williams, "A disappearing village," Sunday Gleaner, 2007 June 3

Jumiekan3

Faati die ah 40 nait
40 domplin kech a fait
Fish kom iin ah se dat no rait
Daag kom iin ah tek a bait
Uu fi ded? Tuu fish ed
Uu fi beri? Tuu niizberi
Uu go a jiel? Tuu daag tiel
Uu a di dakta? Tuu elikapta
Uu a di noers? Tuu wait oers
Uu a di tiif? Tuu buli biif.
- Babi, 12, Borobrij, Sint An
ina Paal Wiliamz, "A disappearing village," Sunday Gleaner, 2007 June 3


UOM
Home
AATAGRAFI
Orthography
GRAMA
Grammar
DIKSHINERI
Dictionary
VOKIABILERI
Vocabulary
HIDIAM
Idioms
ISCHRI
History
BOUT
About
Di wol fos bailinggual ah muos kampriensiv Jumiekan/Ingglish websait
The world's first bilingual and most comprehensive Jamaican/English website

Bakgrong himij adap frah / Background image adapted from
Adolphe Duperly, Cornwall Street, Falmouth, dagerotaip/daguerrotype

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike 3.0 License.